Foto: vlnr Jan Berend van Wijk, Alco Otten en Klaas Berends, foto door Simon van der Woude

PARTNERBIJDRAGE | Een bruisende ontmoetingsplaats en inspiratiebron voor circulair bouwen en denken. Het gebouw van het Alfa-college aan de Hoogeveense Voltastraat ondergaat deze jaren een metamorfose. Circulair denken als uitgangspunt, het schoolgebouw als proeftuin.

Hoe maak je van een traditioneel schoolgebouw een inspiratiebron van duurzaam denken en circulariteit? Het Alfa-college, school voor middelbaar beroepsonderwijs, zag en ziet die kans en brengt het met de transformatie van het schoolgebouw in de praktijk onder de noemer Volta2020. Met de aannemer, studenten en tal van andere enthousiaste denkers en doeners. ,,Toen we begonnen was er wel een idee waar we naar toe wilden en nu merk je wat het allemaal betekent”, zegt regiodirecteur Jan Berend van der Wijk. ,,In de aanbesteding hebben we de voorwaarden gesteld, want de uitvraag bepaalt de uitkomst. We wilden een schoolgebouw dat zo duurzaam mogelijk en liefst met hergebruik van zoveel mogelijk materialen uit het eigen gebouw, dus circulair zou zijn; dat een betere leer- en leefomgeving moest worden en dat studenten volop mee konden werken aan de transformatie, want het gaat bij het Alfa-college om leren werken in de praktijk. En we wilden recht doen aan het samenwerken aan een sterke regio. De aannemer hebben we de ruimte gelaten om aan te geven waar hij nog meer kansen zag en wij hadden het budget dat te faciliteren. Dat is volop gebeurd, het is nauwelijks voorstelbaar hoe het gebouw tot in de haarvaten verandert, hoezeer we besparen op energie, hoeveel materialen en zelfs een groot deel van het casco van de school zijn hergebruikt. Het project heeft veel losgemaakt en heel inspirerend voor ons allemaal en in de volle breedte van de school. Niet alleen de techniekopleidingen profiteren ervan, maar ook opleidingen in de zorg of dienstverlening. Het is een geweldig praktisch en theoretisch leerproces, het is onderwijs in z’n mooiste vorm.”

Uitgelezen kans om het te doen

De man die vanaf dag één aan de basis stond van dit ingrijpende leer en werkproces is Klaas Graveland, eigenaar van het Hoogeveense HuneBouw. ,,Hoe pak je het aan? Dat is al twee jaar lang wat we doen bij de verbouwing aan de Voltastraat. Het is niet simpel, omdat je voortdurend alles moet bedenken, overleggen en proberen. Het is ontdekken, fouten maken, bereid zijn te leren van elkaar, ruimte geven om een stap verder te komen. Er zijn nog geen geharmoniseerde normen voor, je moet leren keuzes te maken en ontdekken wat dat in de praktijk betekent. We hebben met beide handen de kans aangegrepen om alles er uit halen wat er mogelijk was. Daarom hebben we hergebruik ook volledig toegepast op grote delen van het casco waardoor het niveau van circulariteit verder omhoog is gegaan. We hebben met veel plezier gezien dat onderaannemers en leveranciers dolgraag meegaan in dat onbekende proces. Ze willen meedoen, het is een proces van al doende leert men. Het lijkt misschien heel chaotisch, maar de mate van circulariteit blijkt meetbaar te zijn. Gedurende de hele bouwperiode werd samen met het Alfa-college en Hanze Hogeschool Groningen invulling gegeven aan studentenparticipatie. Ook heeft een HBOstudente haar afstudeeropdracht uitgewerkt op het onderwerp circulair verbouwen. Circulair verbouwen betekent dat je het moet gaan doen en dit was een uitgelezen kans.” Inmiddels werkt HuneBouw vanuit haar opgedane ervaring op het Alfa-college mee aan een geharmoniseerde norm voor circulair bouwen in Nederland. Tussen het Alfa-college en HuneBouw is de intentie uitgesproken om de opgedane kennis te borgen in het belang van zowel het onderwijs als het bedrijfsleven.

De verbouwing van het schoolgebouw staat niet op zichzelf. Studenten en docenten krijgen voortdurend de kans duurzaam en circulair inhoud en betekenis te geven, vertelt Jan Berend van der Wijk. ,,Dat is wat we willen: de Drentse ambities van duurzaamheid en circulariteit op onderwijsvlak concreet inhoud geven. Die passen voor ons binnen de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties wij omarmen en het geeft inhoud aan ons doel om studenten maatschappelijk betekenisvol te kunnen laten zijn. We willen een platform en leeromgeving voor de omgeving zijn waar duurzame ontwikkeling innovatief vorm en inhoud krijgt. Met projecten als het Tiny House op Waterstof, dat zodra het met corona kan, op tour gaat in de provincie. Met het samenwerken in Gas 2.0, Energy College, het Duurzaamheidscentrum i.o. en het Noordelijk Innovatielab van de Circulaire Economie (NICE) en de Drentse proeftuin Drenthe Woont Circulair. Het gaat om samenwerken, ontwikkelen en stappen zetten en studenten voorbereiden op die nieuwe, circulaire wereld.”

Vernieuwing komt altijd van buiten

Zo de complete revitalisatie van het schoolgebouw voor iedereen een ontdekking is, zo geldt dat ook voor de metamorfose naar een nieuwe vorm van onderwijs. Opleidingsmanager Klaas Berends en docent Alco Otten: ,,Het belangrijkste is dat ons onderwijs toegaat naar een andere positie van de leerling, van de student. Zij worden leidend in hun eigen ontwikkeling want zij zijn het die met een frisse blik en vanuit hun perspectief nadenken over al dat nieuwe. De oudere generaties zijn vertrouwd met wat zij hebben geleerd, maar weten nog weinig van het circulaire. We proberen op het Alfa-college daar vorm aan te geven, het verbinden van de inzichten en competenties van jonge mensen aan de kennis en het vakinhoudelijke inzicht van vakmensen zodat ze samen het nieuwe ontdekken. We zijn daar flexibel in en hebben dat niet in vaste programma’s. Het is spannend om het inhoud te geven, al doende leren wij ook. Als we dat van elkaar leren, ontstaan nieuwe dimensies en perspectief. Dat geldt ook voor volwassen werknemers die bij ons aan kloppen voor scholing. Wij bieden een breed scala aan naen bijscholingen en voor scholing in de bouwsector zijn wij nu in staat om met onze ervaringen op dit gebied, interessante programma’s aan te bieden.”

Op het vorige week door Alfa-college georganiseerde webinar Circulair Bouwen stond die nieuwe wereld en het perspectief centraal. Met Volta2020 als onderlegger en een toelichting op diverse circulaire onderwijsprojecten, liet ook ondernemer en oud Nationaal Energiecommissaris Ruud Koornstra zich niet onbetuigd over de rol van de jeugd. ,,Studenten weten het al veel beter dan wij vaak denken. Het gaat om de volgende stap in onze beschaving. Vernieuwing komt altijd van buiten, dus het is aan de jongeren om ook in het onderwijs die vernieuwing te bewerkstelligen.” Het totaal vernieuwde Alfa-college aan de Hoogeveense Voltastraat, waar het onderwijs al die tijd gewoon doorging, wordt in de loop van dit schooljaar geopend. Als bewijs dat circulariteit een kwestie is van doen.

www.alfa-college.nl

Klaas Berends, opleidingsmanager Techniek – 06-36006302