Virtueel sleutelen aan een waterstofbus: bij Noorderpoort wordt opgeleid voor de toekomst. Onderwijs dat vooruitloopt op de markt.

Foto door Mariska de Groot

De geur van diesel en benzine. Een plasje motorolie op de vloer. Een ronkende motor. Nog even en de garage zoals we die nu kennen is echt vergane glorie. Een nostalgisch plaatje in een geschiedenisboek blijft uiteindelijk over.‘Kijk kinders, in deze vervuilers reden we vroeger.’ Oma vertelt.

Aan de Bornholmstraat in Groningen, in de werkplaats van beroepsopleider Noorderpoort, hangt nog steeds de geur van brandstof. Mbo-studenten automotive sleutelen aan ‘ouderwetse’ auto’s, vrachtwagens en bussen. Tegelijkertijd leren ze werken met de nieuwste innovaties in de auto-industrie. Zo ontwikkelde Noorderpoort, inmiddels ook in samenwerking met vijftien andere mbo-opleiders, onder meer een eigen onderwijsmodule waterstofvoertuigen, hoewel die nu nog amper op de wegen rijden. Onderwijsinnovatie die voorloopt op de markt.

Dat juist waterstof door het beroepsonderwijs in Noord-Nederland wordt opgepikt, is natuurlijk voor niemand een verrassing. Nog niet zo lang geleden presenteerde de regio haar North2: de ambitieuze investeringsagenda voor de waterstofeconomie, goed voor 9 miljard euro.

,,Waarom wij in 2017 al aanhaakten? Omdat je vooruit moet durven kijken’’, vertelt practor Automotive en ontwikkelaar van de waterstofmodule, Roeland Hogt. ,,Een kenmerk van een transitie is een exponentiële groeicurve: het begint langzaam, maar gaat steeds meer versnellen. Als je wacht tot het moment dat de vraag er echt is, ben je zeker twee jaar te laat. Zo lang is de ontwikkeltijd voor een goed stuk onderwijs.’’

Onderwijsvernieuwing

Hogt draagt als practor bij aan onderwijsvernieuwing. Noorderpoort riep praktoraten in het leven om ‘verbinding tussen het heden en de toekomst te realiseren’, legt hij uit. ,,Je wil nieuwe dingen onderzoeken, met mensen van binnen en buiten het onderwijs. In 2017 kozen we voor waterstof, omdat de regio daarin voorop liep en we ons daarmee konden onderscheiden. Elektrisch rijden was al goed vertegenwoordigd in het beroepsonderwijs.’’

Jongeren die een diploma krijgen moeten weten hoe de volgende stap in de markt eruit ziet, stelt de voorzitter Wim van de Pol van het College van Bestuur van Noorderpoort: ,,Ik heb de rotsvaste overtuiging dat je ons moet afrekenen op dat we de studenten echt helpen op de arbeidsmarkt richting de toekomst.’’ Noorderpoort leidt niet op voor de arbeidsmarkt van nu. ,,Dat betekent dat we vergaande beslissingen nemen over het aanbod.’’ Al sleutel je nu dagelijks nog niet aan een bus op waterstof; zodra de eerste de garage inrolt kun jij aan de slag.

Omdat Noorderpoort wat haar waterstofmodule betreft zo vooruitloopt op de markt, liep Hogt voor de ontwikkeling van zijn onderwijsmodule tegen een paar praktische obstakels. ,,Een waterstofvoertuig, zoals een bus, kun je niet zomaar in het onderwijs plaatsen.’’ Letterlijk, bedoelt hij. ,,Je mag zo’n bus niet in een gebouw zetten dat niet op waterstof is voorbereid. De Bornholmstraat voldoet nog niet.’’

‘Een kenmerk van een transitie is een exponentiële groeicurve: het begint langzaam, maar gaat steeds meer versnellen’

Roeland Hogt

Virtueel sleutelen aan waterstofvoertuigen

Een tweede obstakel is beschikbaarheid. Vervoerder Qbuzz rijdt op dit moment met twee waterstofbussen in de dienstregeling van het Noorden. ,,Ze hebben continu dienst, dus die haal je niet zomaar uit de roulatie.’’

Hoe zorg je dan dat studenten klaar zijn voor de toekomst? Door ook te innoveren in lesvormen. Hogt ontwikkelde in samenwerking met Noorderpoort-studenten multimedia, Hanzehogeschoolstudenten communicatie en multimediadesign, Stark Learning en autogarage Wensink, onderhouder van de waterstofbussen, virtual reality (VR) lessen. ,,Zo kunnen studenten veilig oefenen met zo’n voertuig. Zo laten we ze bijvoorbeeld nagaan of er waterstoflekkage aan boord is. Procedures doorlopen is essentieel voor dit soort voertuigen. Met VR wordt je bewustzijn omgezet naar die realiteit. Dat betekent ook dat je alles wat je moet doen als heel echt ervaart’’, aldus practor Hogt.

Het biedt studenten onbeperkte oefentijd (op afstand) om de materie onder de knie te krijgen, in plaats van één middag te kunnen sleutelen aan een echte bus. Docenten kunnen voortgang bovendien beter monitoren. Pas als een student zich virtueel voldoende heeft bewezen en in het practicum met echte waterstof heeft leren werken, wordt er aan een echt waterstofvoertuig gewerkt.

Digitalisering is voor Noorderpoort overigens geen nieuwe ontwikkeling. Al eerder lanceerde het de Werkplaats voor Digitaal Vakmanschap in het Kasteel. Vanwege het coronavirus wordt de focus op digitalisering verder verzwaard, vertelt voorzitter Van de Pol. ,,We gaan flink tijd en geld investeren om digitaal onderwijs te verbeteren. Daar waren we al mee bezig, maar het komt nu in een stroomversnelling.’’

Crossovers

Volgens Van de Pol gaan mengfuncties steeds belangrijker zijn in de toekomst. ,,Het is de vraag of je alle achterliggende vaktechnische kennis nog moet kunnen om een moderne variant uit te kunnen voeren. Ergens moet je het verleden achter je laten en kritisch kijken naar basisvaardigheden. Er komen nieuwe dingen bij en er vallen zaken af.’’ Zo ook bij waterstofvoertuigen. ,,Een monteur moet snappen hoe hogedruk en hoogspanning werken. Dat heb je niet bij een dieselbus.’’ Juist die crossovers zijn interessant voor de toekomstige arbeidsmarkt.

En voor de toekomst van het MKB, waarvoor Noorderpoort traditiegetrouw grootste leverancier van talent is, stelt de voorzitter. ,,Wil je innovatie in je bedrijf? Neem een jonge mbo’er aan, want die weet al van de toekomst.’’ MKB’ers zijn vooral bezig met de waan van de dag. ,,Die hebben meer oog op de bal en de bal aan de voet. Ze kijken naar vandaag, morgen en misschien naar volgend jaar.’’ Je kunt je afvragen of een ondernemer die niet innoveert in de toekomst wel bestaansrecht houdt. Van de Pol wil juist door samen te werken met het bedrijfsleven ‘bouwen aan de toekomst en aan beider bestaansrecht’.

‘Wil je innovatie in je bedrijf? Neem een jonge mbo’er aan’

Wim van de Pol

In zijn gedroomde onderwijssituatie trekt de voorzitter van het College van Bestuur crossovers in vakkennis door naar crossovers in ontmoeting. ,,Idealiter vindt een steeds groter gedeelte van mbo-onderwijs plaats op de werkplek van bedrijven. Bij Holthausen (bouwer van waterstoftrucks, red.), bijvoorbeeld.’’ Hij voorziet een klaslokaal in hun nieuwe fabriek. ,,’s Ochtends theorie in de klas en ’s middags gelijk toepassing in de praktijk. En misschien kunnen studenten werknemers wel verder helpen als zij ergens tegenaan lopen. Door ons onderwijs te vullen met vraagstukken uit de praktijk helpen we niet alleen studenten, maar ook ondernemers.’’