PARTNERBIJDRAGEN |Goede zorg gaat ook over welzijn. Hoe creëren we een klimaat en omstandigheden waarin een cliënt in bijvoorbeeld ouderenzorg zich echt gehoord en gezien voelt? Het antwoord is: persoonsgerichte zorg, vanuit aandacht voor de mens en minder vanuit regels en protocollen. Het Friesland College en de KwadrantGroep bouwen samen een escaperoom, om studenten en medewerkers te laten oefenen in deze nieuwe aanpak.

In 1876 is hij geboren, maar ‘meneer Zet’ is nog springlevend. Iedere dag is hij druk bezig in zijn hobbykamer. Hij kan nog jaren mee, zegt hij zelf. Wat is zijn geheim? Dat kun je – als team – alleen achterhalen door meneer Zet goed te leren kennen. Je moet vragen stellen, luisteren, kijken, zoeken en samen beslissingen nemen om zijn geheim te ontrafelen én op tijd uit zijn kamer te ontsnappen.

Ziedaar in notendop het verhaal van de escaperoom, die nu wordt gebouwd in woonzorgcentrum Greunshiem in Leeuwarden. Leuk, maar vooral ook leerzaam voor studenten van het Friesland College én medewerkers van zorg- en welzijnsorganisatie KwadrantGroep. Hier werken zij spelenderwijs aan hun vaardigheden in persoonsgerichte zorg. Deze ervaring is een start, een uitdaging om anders te leren werken: niet vanuit protocollen en vaste richtlijnen, maar vanuit ontdekken wie een cliënt is en wat goed is voor hem of haar.

Zo’n omslag gaat niet zomaar, merken het Friesland College en de KwadrantGroep. Een zetje in deze richting is welkom. Niet belerend, maar leuk en uitdagend graag… Dat maakt de samenwerking van school en zorginstelling tot een mooi avontuur, zegt Jildou de Jong. Zij was hier als trainee bij de KwadrantGroep zo’n anderhalf jaar nauw bij betrokken. Vol inzet: ‘Anders denken is hard nodig.’

Zelfstandiger

Ouderen van nu vragen om een andere benadering dan vroeger. Ze zijn zelfstandiger en gaan minder gemakkelijk mee in een ‘zo doen wij dat hier en het is voor uw eigen bestwil’. Jildou: ‘Als vroeger de dokter zei dat je linksaf moest, ging je links. Nu niet meer zomaar…’ Bovendien: voor de kwaliteit van de zorg is het ook veel beter om de cliënt te kennen, ook als hij of zij er zelf weinig meer over kan vertellen. Waarom is het steeds zo’n worsteling om ‘deze meneer’ onder de douche te krijgen? Dan is het goed om te weten dat er wellicht nu watervrees opspeelt, omdat hij ooit bijna is verdronken.

Die houding kun je leren. As je als groep – ervaren medewerkers of studenten – in een escaperoom samen onder tijdsdruk werkt aan een opdracht, wordt gauw duidelijk hoe de rollen in een team zijn verdeeld en waar bij alle deelnemers de sterke en mindere punten zitten in dat samenspel.

Dan is het zaak om dat alles goed te benoemen. Het gesprek erna is dan ook ontzettend belangrijk. ‘De kwaliteit zit in het vervolg’, weet Nico de Vries van het Friesland College. Hij is een van de docenten die betrokken was en is bij het inrichten van de escaperoom en straks via camera’s mee kan kijken om vervolgens met studenten door te nemen hoe alles verliep. Hij verheugt zich erop. ‘Een prachtige vorm van praktijkgestuurd leren’, zegt hij. ‘Zoals we dat graag doen bij het Friesland College: leren vanuit een ervaring is veel krachtiger dan welke les of welk boek ook.’

Doordacht

De opdrachten om het geheim van meneer Zet te achterhalen, zijn dan ook goed doordacht. Jeffrey Meijer, die het project vanuit zijn JMG Serious eXperiences opzette met het Friesland College en de KwadrantGroep, is een expert in het neerzetten van uitdagende escaperooms met een serieus doel.

De oud-student van het FC leerde hierover veel op NHL Hogeschool, onder meer in het lectoraat Serious Gaming. Die kennis gaat steeds verder, inclusief zelfs experimenten met het meten van biometrische data bij deelnemers. ‘Hartslag, stressbeleving… Onder druk gebeurt er veel ín een mens.’ Dat zit nog niet in dit spel. ‘Maar ook door goed observeren zie je veel. Wie neemt de leiding? Hoe? Wie zet door, als het lastig is? Zo is er veel meer, dat je na het spel samen kunt achterhalen.’ Bij het bouwen van de escaperoom ging Jeffrey dan ook niet over één nacht ijs. De klus begon met zestig interviews over persoonsgerichte zorg met medewerkers en de cliëntenraad van de KwadrantGroep, evenals studenten van de FCschool voor Zorg, Service en Welzijn (ZSW).

Ook andere studenten werden betrokken bij het project. Als examenproject bouwde een D’Drivestudent de kast die heel belangrijk is in de opdrachten. Vanuit het excellentieprogramma, dat FC-studenten extra uitdaging biedt, verzetten drie studenten veel werk in de interviews en het vervolg. Zo is Carlo Kater nu hard aan het bouwen. Een escaperoom, zorg… Onbekende terreinen voor de mbo’er toerisme: ‘Maar ik leer hier heel veel over ondernemerschap en ideeën uitwerken.’ Ofwel: het project is nu al geslaagd. ‘En dan moet het échte werk nog komen…’

www.frieslandcollege.nl

‘Hoor, zie en ken je cliënt’

Mag je van ‘meneer X’ verwachten dat hij elke ochtend om acht uur vrolijk naast bed staat voor zijn dagelijkse wasbeurt, als hij altijd een café had en zijn bioritme hem – ook in het zorgcentrum – vertelt dat hij dan nog moet slapen? Hoeveel geduld kun je hebben met de dementerende vrouw die steeds in de weer is met haar lippenstift? Dan kan het enorm schelen, als je in de zorg weet dat zij altijd veel zelfvertrouwen kreeg van een verzorgd uiterlijk. Met wat gerichte aandacht voelt zij zich vast beter.

Goede zorg gaat ook over welzijn. Dat is meer dan mevrouw Jansen in kamer 1 op tijd steunkousen aantrekken. ‘Hoor, zie en ken je cliënt’, zegt Ida van Marion. ‘Ieder mens is verschillend. Wat is het levensverhaal van deze mevrouw? Wat kan ík daar in de zorg mee, zodat mevrouw Jansen ervaart dat ze gezien wordt en mag zijn wie ze altijd is geweest?

Deze denkwijze geeft de directeur van de school voor Zorg, Service en Welzijn (ZSW) op het Friesland College graag alle studenten van de opleiding mee. Vanuit werken en leren, dus de escaperoom past naadloos in het praktijkgestuurd leren van de school.

Die persoonsgerichte zorg vergt een omslag in het denken. Minder protocollen, meer zelf denken… Ook voor medewerkers van de KwadrantGroep moet dat wennen, merkt regiomanager Loes Winkel. Een revolutie? Dat ook weer niet: ‘Als je kiest voor de zorg, ben je graag bezig met mensen. Dat werk verandert niet enorm, maar de focus wel.’ Dat maakt het werk ook plezieriger, als je merkt hoe een cliënt geniet van het harinkje dat je samen haalt bij de viskar om de hoek. ‘Nadat zij vertelde dat zij vis zo lekker vindt… Misschien wil de buurman eens mee voor een lekkerbekje! Waarom niet?’

Oog voor de mens, daar draait het om. Voortdurend, want misschien wil ‘meneer X’ vandaag geen koffie met twee klontjes suiker maar nu eens thee… Veel ouderen van nu zijn anders dan vroeger: mondiger, minder meegaand. Dat geldt ook voor de familie. Lastig? Nee! De zorg wordt er leuker van, merken Winkel en Van Marion. Het vraagt wel andere vaardigheden. Daarom verwachten zij allebei veel van deze gezamenlijke escaperoom, als start voor een goede training van studenten en medewerkers.