PARTNERBIJDRAGEN | Prikken om de hoek leidt tot efficiënte, veilige en doelmatige zorg met optimale dienstverlening voor de patiënt in Noord-Nederland. Bundel alle diagnostische testkracht met loketten in de regio. Vragen achter dit logische vergezicht: waarom willen we het, voor wie doen we het en wat kunnen we met die miljoenen data?

„Zoeken naar goede regionale verbinding op alle niveaus van zorg (van huisarts, apotheker, verloskundige tot specialisten in ziekenhuizen en het academisch ziekenhuis) om diagnostische laboratoriumdata overal en op het juiste moment beschikbaar te hebben om patiënten beter, efficiënter en doelmatiger zorg te verlenen”, vat dr. Albert Wolthuis, directeur Klinische Chemie van Certe het plan samen. „We werken er aan met het UMCG en zijn hierover samen in gesprek met de collega’s van de andere Noord-Nederlandse medische laboratoria.”

„Het gaat erom te leren denken vanuit het belang van de patiënt in de regio Noord-Nederland. Die wil voor laboratoriumdiagnostiek het liefst om de hoek geprikt worden. Wat daar organisatorisch, technisch, financieel en bestuurlijk achter georganiseerd wordt, maakt hem of haar niet uit. Nu laten we mensen in onze grote regio meerdere keren grote afstanden rijden om in een behandelend ziekenhuis bloed of ander lichaamsvocht af te nemen. Het is een grote frustratie dat veel diagnostiek bij een andere zorgverlener opnieuw moet worden gedaan terwijl het al ‘ergens’ bekend is. Dat kunnen we samen regionaal veel beter.”

„Het idee past prima bij de trend om als individu allerlei gezondheidsgegevens te verzamelen. Of dat nu de uitslagen zijn die door zorgverleners worden verzameld, de resultaten van eigen metingen in bijvoorbeeld gezondheidsapps of resultaten van eventueel zelf aangevraagd laboratoriumonderzoek (het zogenaamde Direct Access Testing). Door deze gegevens te bundelen in een zogeheten (digitale) Persoonlijke Gezondheidsomgeving (PGO, een eigen medisch dossier) en die gegevens te delen met zorgverleners, kun je ervoor zorgen dat het individu eigenaar en regisseur is van zijn/haar eigen gegevens. Eigenaar in de zin van toestemming geven en regisseur in de zin van met wie wil ik het delen. Als een patiënt zich bij zijn huisarts meldt, dan geven deze gegevens veel inzicht in de historie van zijn gezondheid”, stelt Albert Wolthuis. „Het biedt bovendien meerwaarde voor zowel individuele patiënten als voor verbetering van zorg en preventie als zorgprofessionals de inhoudelijke waarde en kennis van laboratoria beter leren benutten. Corona liet zien wat er samen mogelijk was.”

“Vooral de patiënt moet er beter van worden”

Het idee klinkt eenvoudig en sympathiek, de werkelijkheid is technisch en organisatorisch niet eenvoudig. Prof. dr. Ido Kema, hoogleraar klinische chemie en afdelingshoofd Laboratoriumgeneeskunde van het UMCG:” Met Certe werken we er al jaren aan, het gaat stapje voor stapje. We moeten vasthouden aan de kracht van regionale samenwerking: duidelijke rollen, overzichtelijk aantal zorgaanbieders en één universitair medisch centrum. Bundeling van kracht en kennis, betere dienstverlening naar de patiënt, delen en dus doelmatig gebruiken van complexe apparatuur en kostbare arbeidskracht. Het harmoniseren van laboratoriumgegevens uit de verschillende laboratoria in onze regio is een belangrijke bijdrage: het maakt dan niet uit in welk laboratorium het onderzoek plaatsvindt, de uitslagen zijn steeds vergelijkbaar. Dit is nu nog lang niet altijd het geval. Toch is het in het kader van het delen van gegevens (rechtstreeks tussen behandelend artsen of vanuit het PGO) uitermate belangrijk. Het samenvoegen van activiteiten en uitwisselen van ‘best practices’ heeft voordelen, juist ook voor de patiënt. Bestuurlijk en inhoudelijk moeten we vasthouden aan de gedachte dat problemen er zijn er om te worden opgelost en niet als excuus te dienen om haalbaarheid van het doel te herevalueren.”

„Die ambitie vormgeven en ervoor zorgen dat we diagnostische data onderbrengen in een veilige Persoonlijke Gezondheidsomgeving (PGO) waarbinnen de kwaliteit en de continuïteit van de medische gegevens van de cliënt/patiënt worden geborgd met de cliënt/patiënt als duidelijke eigenaar. Kijk naar Lifelines en je realiseert je de enorme betekenis die cohortonderzoek heeft voor wetenschap en voor beleid om te komen tot betere regionale zorg en welzijn. Niet wij, maar vooral de patiënt moet er beter van worden.”

Corona was goede testcase

Om de betekenis van data te duiden, licht medisch data-onderzoeker en epidemioloog Matthijs Berends van Certe zijn werk toe. „Al die miljoenen rijen aan data uit de diverse laboratoria in het Noorden betreffen diagnostische informatie over iemands gezondheid. Samen vertellen ze heel veel over ieders eigen én onze regionale gezondheid. Van een simpel antwoord op de vraag of je een aandoening hebt en wat daaraan te doen, tot complexe reeksen getallen waar veel kennis in opgeslagen is om studie naar te doen. De vraag is of je data alleen moet gebruiken op het moment dat de arts ze nodig heeft om een diagnose te stellen of dat je ze ook inzichtelijk en bruikbaar maakt voor de toekomst, zowel voor die individuele patiënt als in relatie tot de gezondheid van anderen. Wij kunnen steeds duidelijker inzichtelijk maken dat voor betere, doelmatige en preventieve zorg het wezenlijk is te kiezen voor dat laatste.”

„Data moet je veilig en centraal opslaan, je moet ze ontdoen van overbodige gegevens, ze adequaat zorgprofessional- en afdelingsonafhankelijk ontsluiten alvorens te analyseren. Pas dan krijgen ze individuele informatiewaarde voor de verbetering van de gezondheid van anderen en omgekeerd. We kunnen tegenwoordig voor bepaalde ziekten beter voorspellen welke behandeling het meest effectief kan zijn per ziekenhuis of hoe sneller de juiste diagnose gesteld kan worden. Daarnaast vormen data een fundamentele bron van informatie voor studie en wetenschappelijk onderzoek, waarin wij zelf ook participeren.”

„Het beste voorbeeld is hoe we in het Noorden corona-informatie deelden: het gaf inzicht hoe het virus zich hier ontwikkelde. Huisartsen wisten precies hoeveel mensen er per postcodegebied getest waren, met de GGD-en konden we gezamenlijk rapporten opstellen, het gaf ziekenhuizen inzicht voor hun IC-capaciteit, media konden op basis van actuele informatie regionaal en landelijk het publiek informeren en het bood en biedt een schat aan informatie om gerichter studie en onderzoek te doen.”

De stap naar één diagnostisch netwerk is nog niet gereed, maar de ambitie blijft. Albert Wolthuis: „We komen er wel en dat zal uniek zijn voor Nederland én daarbuiten. Het betekent een grote stap voorwaarts voor alle patiënten en de gezondheid in Noord-Nederland.”

www.certe.nl