3DXL is het vriendenproject van twee Groningse bouwers, Robert Timmerman en Arnoud Herder, waarbij het draait om experimenteren met nieuwe concepten, materialen en (digitale) productiemethodes. Ze willen de bouwsector inspireren en laten zien wat de technologie van de toekomst mogelijk maakt.

Soms verdienen ze nog geen euro aan een project, maar daar is het ze ook niet om te doen. ,,In de grote bouwprojecten, en als het om het grote geld gaat, is de ruimte om te experimenteren en om je naïef en vrij te bewegen er nauwelijks. Wij hebben met 3DXL een platform om dat wel te doen, want de meter loopt niet de hele tijd”, aldus Arnoud Herder. De projectingenieur kwam een aantal jaar geleden in contact met een andere Groningse bouwer: vastgoedontwikkelaar Robert Timmerman.

Herder had een model voor een verplaatsbare werkplek (de i-Glow) en liet dat zien. Timmerman: ,,Het was gemaakt van 500 unieke piepschuim delen uit een machine die hij zelf gemaakt heeft. Ik was er gelijk ontzettend enthousiast over. Toen hebben we afgesproken samen hier iets mee te doen dat meer was dan een hobby in de schuur. Zo zijn we nu zo’n vier jaar bezig.”

Jaarlijks werken de twee, naast hun reguliere baan in de bouwsector, aan twee of drie free form design -projecten. Dat zijn er niet veel, want ze kiezen alleen de projecten die een uitdaging zijn en waarin ze zelf het hele productieproces van concept tot productie doorlopen. Het gaat om de zoektocht naar het uiterste wat mogelijk is; op het gebied van materialen, budget, productietijd en -methodes. ,,We willen ook de sector inspireren door te laten zien hoe je vanuit een gedachte en een digitaal model een productiemethode kan ontwikkelen die vijftien jaar geleden nog totaal ondenkbaar was. Dat is ontzettend gaaf”, legt Timmerman uit.

Zandkasteel

Herder: ,,In het geval van de i-Glow zat de uitdaging vooral in het materiaal en het budget. Dit project was op een manier extreem laagdrempelig, omdat het helemaal van piepschuim gemaakt is, maar we hebben een grens verkend als het gaat om hoe ver je kan komen met alleen piepschuimplaten en onze snijmachine.”

De schaal van de projecten is ondertussen gegroeid. Ze maakten een 3D-sculptuur voor BuildinG op de Zernike Campus in Groningen, een groeiende houten boom met een CNC-gefreesde tak voor iedere aangesloten partij, en ontwierpen en bouwden de aluminium lasergesneden boom voor de opening van de Gasunie HyStock waterstofinstallatie in Veendam.

,,We hebben bij beide projecten het concept van de dag verzorgd en de boom gebouwd. Dat zijn bomen van 5x5x4 meter, een flinke omvang voor een ontwerp wat we in een week of drie maken”, zegt Timmerman. Momenteel werken ze aan een grote sculptuur voor op de Zernike Campus.

In alle ontwerpen van 3DXL komen complexe vormen en structuren terug, maar een gebouw is doorgaans rechthoekig of cilindrisch; het heeft een vorm die in een woord uit te drukken is, aldus Herder. ,,Sinds de computer een belangrijke tool is geworden bij architectenbureaus is het voor architecten makkelijker geworden om ingewikkelde vormen te tekenen. Het daadwerkelijk bouwen van dat soort vormen komt daar achteraan en is een stuk complexer. Als je naar het DUO-gebouw of het Infoversum in Groningen kijkt, zie je dat heel erg groot toegepast. Wat wij doen is in het klein daarmee spelen en kijken wat er nog meer mogelijk is.”

Een productiemethode waar ze allebei erg gecharmeerd van zijn is de freestechniek. Timmerman: ,,Als je het tegenover (3D-)printen zet, dan vergelijk ik het wel eens met het bouwen van een zandkasteel. Als je print, dan bouw je korreltje voor korreltje voor korreltje op. Met frezen pak je een groot blok zand en graveer je daar heel nauwkeurig een toren uit. Dat is een van de toffe methodes om mee te experimenteren.”

Een ontwerp wat ze daar graag een keer mee willen maken is het prieel wat ze ontworpen hebben (zie foto’s). ,,Dat ontwerp is een knipoog naar innovatie. De poten zijn oude gotische zuilen en het dak is een 3D-gevormde knoop die zich vrij de lucht in (naar de toekomst) beweegt. Daarmee willen we vertellen wat er mogelijk gaat zijn in de komende tientallen jaren. Maar hij is wel zo complex dat we die niet zomaar uit onze mouw schudden.”

De lol van het maken

Innovatie in de bouwsector gaat volgens Herder en Timmerman traag, maar gestaag. Met name bij de grote projecten moeten ontwikkelaars, aannemers en constructeurs schakelen om in 3D-modellen te denken. ,,De sector is heel gefragmenteerd”, zegt Herder, ,,Iedereen is toch bezig zijn eigen stukje van het project af te bakenen, zodat er niet te veel discussie ontstaat over wie verantwoordelijk is voor wat. Dat is uit te leggen, want het gaat om gebouwen en mensen moeten daar veilig kunnen zijn en wonen, maar het maakt samenwerken en innoveren ook erg complex.” Daarbij komt dat de bouw verwacht dat een investering in innovatie op de korte termijn rendement oplevert.

‘Ik hoop dat het ambacht niet helemaal uit de bouw verdwijnt’

,,Opdrachtgevers moeten ook bereid zijn om te investeren in innovatie, maar die willen eigenlijk gewoon een gebouw”, voegt Timmerman toe. De manier van werken met programmeren, modellen bouwen en digitale productie is volgens hem wel de toekomst. ,,Ik ben ervan overtuigd dat we over 20, 30 jaar alles bouwen en prefabriceren vanuit een digitaal model. De technologie en de software gaat dingen mogelijk maken, die wij nu niet voor mogelijk houden. Steeds meer opdrachtgevers zullen zeggen: dat willen wij ook.”

Herder: ,,Het zal me niks verbazen dat er gebeurt wat Robert zegt; dat een robot die stenen stapelt straks zo laagdrempelig wordt dat de metselaar niet meer nodig is of niet meer uit kan. Maar ik hoop dat het ambacht niet uit de bouw verdwijnt. De digitale poespas is fantastisch, omdat je er heel veel leuke dingen mee kan doen, maar voor ons gaat het erom dat dingen bouwen tof is om te doen.”

Timmerman: ,,Het wordt er juist veel leuker van. Een gemiddelde bloemkool- of vinexwijk waar alles op elkaar lijkt, daar heb je er heel veel van. Als je dat straks met een script ontwerpt en digitaal kan produceren dan krijg je een veel organischer gebouwde omgeving; een machine kan 24/7 unieke handelingen uitvoeren.”

Herder: ,,Dus zolang je ergens in dat proces de lol en creativiteit behoudt, kun je de rest wel met de computer oplossen.”

Lees ook:

De drie belangrijkste trends in technologie