Zalando bouwt een nieuw megadistributiecentrum in Noord-Brabant. En dus blijven de pogingen uit Noord- Nederland om de Duitse e-tailreus te lokken onbeantwoord. Waarom? Omdat we geen reputatie in de wereld van de logistiek hebben. Dat moeten we dan maar snel veranderen.

Wie vanuit een helikopter (of beter nog: een drone) naar ons landsdeel kijkt, kan niet anders dan concluderen dat we best veel te bieden hebben, op logistiek gebied. We hebben grote waterwegen, zeehavens, internationale vrachttreinterminals, verschillende snelwegen. Waarop bovendien niet vaak files staan. Onze grond is relatief goedkoop, de schaarste op de arbeidsmarkt minder nijpend dan elders. Aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) is de onderzoeksgroep rond supply chain internationaal vermaard. En toch komen ze meestal niet, de grote partijen.

,,De harde criteria zijn regelmatig in het voordeel van het Noorden. Want tegenover de positieve punten die je net noemt staat over het algemeen alleen de afstand tot de klant. In berekeningen kun je prima laten zien dat die afstand dikwijls niet opweegt tegen de andere kostenfactoren, met name die van het in de file staan’’, vertelt Paul Buijs, universitair docent Sustainable Logistics aan de RUG.

‘Emotioneel dingetje’

De grote vissen in de webshopwereld, de bedrijven die veel opslagruimte nodig hebben, de ondernemers die op grote schaal met logistiek te maken hebben; ze kijken kennelijk naar meer dan de objectieve data. Ze luisteren naar hun gevoel. Buijs: ,,En dat gevoel zegt dat de concurrentie niet voor niets in pakweg Nieuwegein of Venlo zit. Zal wel goed zijn daar.’’

Het is een observatie die ook René Dale doet. Hij is directeur van logistiek dienstverlener Oldenburger Fritom, met vestigingen in Veendam en Emmen én op Schiphol. En ook in Hongarije en Italië. ,,Die vestiging op Schiphol hebben we nodig vanwege de luchtvaartzendingen, waarin we ook een rol spelen. Maar het helpt zonder meer dat klanten weten dat we ook ‘gewoon’ in Amsterdam zitten. Veendam vinden ze vaak te ver, tenminste: sommige Nederlandse klanten. Voor onze Aziatische en Britse klanten maakt het natuurlijk niets uit.’’

Dale noemt het ‘een emotioneel dingetje’. ,,Onbekend maakt onbemind. We merken dat als potentiele klanten hier maar één keer op bezoek zijn geweest, dat ze dan om zijn. De uitdaging is dus vooral ze die eerste keer hier te krijgen.’’ Toch is er een kleine verschuiving gaande, ziet hij. ,,We krijgen wel steeds meer Nederlandse bedrijven hier. Dat heeft te maken met de overvolle centra in het zuiden. Maar ook met de mond-tot-mondreclame die zijn werk doet. Het is dus zaak je klanten toegevoegde waarde te bieden ze zo heel goed te bedienen.’’

Logistiek uit handen nemen

Dat bedienen gaat ver. Logistic Solutions, de tagline van Oldenburger Fritom, dekt de lading. Het gaat niet alleen om opslag of vrachtvervoer. Documenten worden geregeld, ompakken en verpakken in het warehouse gedaan, lange douanewachttijden dankzij een waaier aan certificaten verkort, klimaatbeheersing geregeld. Wat de klant maar nodig heeft. Dale: ,,De hele logistiek uit handen nemen. Dat is wat we doen. Wij denken dat uiteindelijk alleen kwaliteit potentiële klanten naar hier krijgt.’’

Dat is één van de redenen waarom het nieuwe warehouse in Veendam – naast Coevorden, Meppel en Leeuwarden van oudsher een logistiek centra in Noord-Nederland – gebouwd wordt volgens de Breeam, een internationale beoordelingsnorm voor de bepaling van duurzaamheid van gebouwen. ,,Dat gaat om duurzaamheid van materiaal en medewerkers. Dat we die norm halen, is uniek in deze wereld en dat heeft natuurlijk een positieve uitstraling op het hele bedrijf, maar ook op onze klanten die van het warehouse gebruik maken.’’

Noorden is blinde vlek

De kwaliteit is er, de randvoorwaarden voor een groot deel ook. Het Noorden zit klaar om bedrijven die zich van grootschalige logistiek bedienen, te omarmen. Nu nog zorgen dat de rest van de wereld dat ook weet. Dat is precies het doel van TopDutch Logistics. Achter de schermen wordt hard gewerkt aan de propositie, in het voorjaar moet de campagne los.

,,We hebben hier grote kansen. Laten we die gaan verzilveren. Het Noorden is nu nog een blinde vlek. We hebben geen reputatie, ook geen slechte. We worden gewoon vergeten’’, geeft Wytze Rijke vast een voorzet. De programmamanager van TopDutch Logistics werkt aan die propositie, samen met onder anderen Wim A,B van de NOM, de investerings- en ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland. Het doel is vooral de grote webwinkels en dozenschuivers hier te laten landen. ,,Onze huidige logistieke infrastructuur is vooral georiënteerd op de industrie’’, vertelt Wim A,B.

,,Aardappelen, melkpoeder, suikerbieten, daar zijn we heel goed in, net als energie en chemische producten. Maar we denken dat er vooral op het gebied van e-commerce veel meer kan. We hebben ook al partijen die bewijzen dat het kan. EDC bijvoorbeeld, en Frank. Dat zijn van die best practices die het verhaal voor ons kunnen vertellen.’’

Perfecte randvoorwaarden

Het is niet gemakkelijk om in te spelen op het gevoel van grote partijen als Zalando. En die e-commercebedrijven zijn niet de enigen die om moeten. Wytze Rijke: ,,Je moet ook kijken naar makelaars van grote warehouses, ontwikkelaars, e-fulfillmentpartijen, bezorgjongens. Veel te weinig van hen nemen het Noorden mee in de overweging ergens iets neer te zetten. Dat is wat wij willen veranderen.’’

Hoe? Door zwart op wit aan te tonen dat het goed voor de handel is om hier te zitten. En ook door ervoor te zorgen dat de randvoorwaarden perfect zijn. A,B: ,,We kijken serieus naar de optie om ergens centraal in het Noorden een groot distributiecentrum te helpen ontwikkelen. De inventarisatie welke partijen willen meedoen is al begonnen. Dat kan een soort showcase worden, die meer aantrekt. Misschien in combinatie met een heel logistiek platform waar nieuwe dingen worden uitgeprobeerd.’’

Samenwerking is het hete hangijzer

Het Noorden als proeftuin. Wytze Rijke ziet daar wel wat in. ,,Je moet groot durven denken en soms nieuwe paden durven betreden. China werkt aan de nieuwe zijderoute over het spoor. Die zou moeten eindigen in Rotterdam. Maar daar is het al zo vol. Waarom strijden we niet voor een noordelijke aftakking? Hier is de ruimte om al die containers te kunnen verwerken. En de infrastructuur ligt voor een groot deel klaar.’’

,,Iets anders is de stadslogistiek. Daar zijn we in Leeuwarden en Groningen al best ver mee. Laten we het hier allemaal uitproberen, een voorbeeld worden van hoe het kan, van hoe de toekomst eruit ziet. Zo zetten we onszelf op de logistieke kaart.’’

Paul Buijs ziet daar ook veel in. ,,Vanuit de universiteit en hogeschool NHL Stenden in Emmen zijn we daar ook druk mee, met stadsdistributie. We brengen exact in kaart waar we het nou eigenlijk over hebben. Hoeveel busjes, hoeveel vrachtwagens, hoeveel bewegingen. Wij kunnen hier een voortrekkersrol in spelen. Met fietsbezorging waren we er in de vorm van Cyclo heel vroeg bij in Groningen. Je ziet het nu grootschalig terugkeren. Essentieel is bijvoorbeeld dat in de hele logistieke keten uniforme afmetingen gebruikt worden, om kratten en pallets efficiënt over te kunnen laden.’’

,,Dat zijn van die dingen waar we bovenop zitten. Om écht efficiënt te kunnen zijn, moet er samengewerkt worden. Dat is misschien wel het hete hangijzer. Is iedereen daartoe bereid? Volgens mij is dat de beste manier om eerst nog verder te komen en dan aan de rest van de wereld duidelijk te maken wat hier kan. Door krachten te bundelen.’’

Handjes, IT en blockchain

Maurice de Wilde, CFO van Koopman Logistics in Noordhorn, zegt dat we niet moeten vergeten wat volgens hem dé twee USP’s van Noord-Nederland zijn: ,,Handjes en IT. Werknemers zijn hier nog relatief goed te vinden – zowel in de loods als op de vrachtwagen – en de IT-hub die Groningen meer en meer wordt, moeten we niet onderschatten. Dat is waarmee we ons kunnen onderscheiden.’’ Hij ziet de kansen voor de logistieke sector in ons landsdeel vooral in die twee factoren.

Zijn bedrijf is constant bezig met wat er kan, en wat er nog moet. En daarbij maakt hij dankbaar gebruik van de kennis en de IT. ,,Voorbeelden? Een deel van onze vrachtwagens rijdt op synthetische diesel, uit onder meer frituurvet. Scheelt 89,9 procent CO2-uitstoot. Dat maakt ons duurder, maar het is iets wat onze klanten graag aan hun klanten vertellen. Ons magazijn in Amsterdam wordt verwarmd door restwarmte, heeft hetzelfde effect. Je moet in deze wereld blijven innoveren om bij te blijven. De marges zijn klein.’’

En de blockchain. Die begon Koopman als proef bij één klant, die zo tevreden is, dat de manier van registreren nu verder wordt uitgerold. ,,Met hulp van IBM in Groningen. Dat bedoel ik met die IT-factor. We zijn nu druk bezig om die manier van blockchain in de logistiek inzetten tot Europese standaard te maken. Andere transporteurs proberen we aan te laten sluiten.’’

Marketing

Daar is-ie, de samenwerking die nodig is om het Noorden op logistiek vlak op te laten stomen in de vaart der volkeren. Gezamenlijke distributiecentra, gedeeld materieel misschien wel, op elkaar afgestemd gebruik van transporthubs. En wellicht ook: een containerterminal in de Eemshaven.

Onderzoek van de RUG laat zien dat bij bundeling van vrachten zo’n terminal uit kan. Grote jongens in vrachtvervoer willen het. Wim A,B van de NOM ziet ook mogelijkheden. ,,Typisch iets waar we in gezamenlijkheid naar moeten kijken. Het kan zo maar grote vissen over de streep trekken.’’

Ruimte, rustige wegen, mankracht, IT, wetenschap, we hebben het allemaal. Wij weten dat. Nou de rest van het land nog. En de rest van de wereld. Buijs: ,,Het is vooral de marketing. Daar zijn ze elders gewoon verder mee. Aan onze objectieve kwaliteiten ligt het niet.’’

Fotografie: Pepijn van den Broeke

Dit artikel verscheen op woensdag 7 februari 2019 in ons magazine NoordZ. Magazine nabestellen?