PARTNERBIJDRAGEN | Het kabinet moet concreet worden over de uitwerking van het Klimaatakkoord. In de bouw zijn energietransitie en verduurzaming de komende decennia allesbepalend. Noordz sprak met bouwers en belangenbehartigers over de stand van zaken. Tijd voor duidelijkheid en draagvlak om tempo te kunnen maken en kansen te verzilveren.

Er wordt volop gebouwd, gerenoveerd en herbouwd. Tegelijk speelt energietransitie en verduurzaming een grote rol in beleidsplannen. Speelt het ook al een rol in de bouw of is het te vroeg? We leggen de vraag voor aan twee bouwers en twee belangenbehartigers. Aan tafel met Jan van der Meer van VDM Woningen, Folkert Linnemans van Bouwgroep Dijkstra Draisma en Kees Vianen en Sander Wubbolts van Bouwend Nederland.

Verwarring

Om inhoudelijk een goed gesprek te voeren en plannen te kunnen maken en uitvoeren, is het voorwaarde dat je weet waar je samen het over hebt. „In verduurzaming is dat niet het geval, er is veel verwarring”, stellen Sander Wubbolts en Kees Vianen van Bouwend Nederland. „Daarom hebben wij een boekje gemaakt met begrippen in de bouw. Als je het niet eens bent over definities en uitgangspunten, kom je nergens”, draagt Folkert Linnemans van Dijkstra Draisma aan. Wubbolts’ collega Kees Vianen: „Zelfs over een term als ‘wijkaanpak’ is er in de praktijk verwarring.” Dat terwijl duidelijkheid noodzakelijk is om tempo en efficiency te bereiken, want de opgaven in de bouw zijn gigantisch. Nederland telt alleen al zeven miljoen woningen, die vrijwel allemaal nog geheel of gedeeltelijk verduurzaamd moeten worden voor 2050. Wat zijn volgens de bouwers de knelpunten in de uitvoering van de energietransitie en verduurzaming in de bouw?

„De markt is heel erg in beweging, maar de informerende overheid blijft achter. Zij heeft meer dan voldoende data en informatie om het verhaal over het belang van verduurzaming te vertellen, maar je hoort er niemand over”, stelt Jan van der Meer van VDM Woningen. Sander Wubbolts: „De overheid moet het verhaal vertellen over nut en noodzaak van energietransitie en verduurzaming. Zij moet de regie nemen: waar gaan we naar toe, wat betekent het en hoe kunnen we het financieren? Die transitie is omvangrijker en complexer dan van het gas af willen.” Jan van der Meer: „De sturing moet bij de overheid, de invulling moet je aan de markt over laten.”

De huidige situatie

Folkert Linnemans: „Dijkstra Draisma heeft stappen gezet naar industrialisatie om de benodigde schaalgrootte in duurzame productie te kunnen halen. We hebben begin 2017 onze visie op verduurzaming van de gebouwde omgeving neergelegd, want het gaat er om systeemkeuzes voor duurzame energiebronnen te maken. Wat gaan we in welke wijk doen, waar zetten we in op all-electric, waar op geothermie, biogas en groen gas, welke combinaties passen we toe in welk stedelijk gebied, wat in landelijk gebied? De overheden zijn samen met netwerkbeheerders aan zet om die keuzes te maken.”

Jan van der Meer plaatst een kanttekening bij de huidige bouwhonger: „Door de enorme vraag is er het begrijpelijk dat veel aandacht naar realisatie uitgaat. Ik vraag me echter wel af hoe of het  allemaal ook wel zo duurzaam is wat we nu bouwen? Het helpt daarbij als bouwers zich kritischer afvragen wat zij zelf concreet kunnen betekenen in het verduurzamen van hun processen en producten. Er moet meer geïnnoveerd worden, wij sturen daar voortdurend op.”

Sander Wubbolts vult dat breder in: „Als sector kunnen we nog veel beter samenwerken, kennis met elkaar delen, elkaars sterke kanten benutten; reik elkaar de hand. Als we opereren zoals we nu nog doen, maken we het ons zelf onnodig moeilijk.”

Draagkracht

De overheid neemt te weinig regie en zorgt niet voor draagkracht, er moeten systeemkeuzes worden gemaakt. Wat gebeurt er al wel en wie bepaalt wat er gebeurt? Wubbolts en Vianen: „Er is te weinig aandacht voor de inhoud van de energietransitie, wat het voor wie betekent en wie wat betaalt. Op Prinsjesdag hebben we niets gehoord over de invulling van het Klimaatakkoord, het gaat vooral over ‘van het gas af’, maar dat is te mager en wat anders dan onderbouwd vertellen dat we Nederland willen en moeten verduurzamen. Het is makkelijk het laag hangende fruit te pakken, het is zeker goed om voorbeeldprojecten te hebben, maar we hebben nog geen antwoorden op de consequenties van de transitie en te weinig besef van de enorme kansen die het biedt.”

Visie

Linnemans: : „Wij geloven in de vernieuwing en zijn echt niet de enige. Kijk naar VDM Woningen van Jan van der Meer, zij hebben de afgelopen periode, net als ons, geïnnoveerd in nieuwbouw. Maar de uitdaging ligt niet alleen op het vlak van nieuwbouw. Met name de grote massa van te verduurzamen bestaande woningen. Hierin hebben corporaties en vastgoedeigenaren een cruciale rol. De 400 corporaties die Nederland rijk is, kunnen het verschil maken. Maar dan moeten we stoppen met de discussie rondom label B en verplaatsen naar de discussie rondom aardgasloos bouwen. Dan worden andere keuzes gemaakt, afhankelijk van de nieuwe energiedrager in de wijk. Vervolgens gaan we aan de slag met de particulier. Ik mis vaak de kansen die transitie biedt, dat het heel veel waarde toevoegt door nieuwe ontwikkelingen, nieuwe technieken en door de omslag in denken.”

Sander Wubbolts: „In de Klimaatakkoorddiscussie hoor je niemand over het feit dat niet alle woningen geschikt zijn voor vergaande(re) verduurzaming, voor een deel van het woningbezit zal sloop eerder een optie zijn. Veel moet de komende periode nog bij de uitwerking van het Klimaatakkoord aan bod komen, inzet van mensen en middelen bij gemeenten en bijvoorbeeld de wijze van financiering. Het is complex, maar als we de grote stappen willen zetten die noodzakelijk zijn volgens het Klimaatakkoord, dan moeten we die discussies voeren. Keuzes maken, consequenties benoemen en de kansen herkennen. Want technologie en industrialisatie betekent niet alleen het gewenste tempo kunnen maken, het betekent ook meer vrijheid en maatwerk in duurzaam wonen en leven.”

www.vdm.nl

www.bgdd.nl

www.bouwendnederland.nl