Innofest: Festival als minimaatschappij

Voordat je als ondernemer iets nieuws op de markt brengt, is een goede testfase van groot belang. Innofest zet festivals in als testomgevingen. Maar waarom juist festivals?

Om maar gelijk met het antwoord in huis te vallen: „Klinkt misschien gek, maar een festival is eigenlijk een kleine maatschappij met elementen die je ook in een echte stad of omgeving hebt”, aldus Anna van Nunen, directeur van Innofest. Het bedrijf helpt ondernemers met een innovatief product of dienst met een pilot. Dat doen ze door de innovaties te testen op acht festivals waar ze mee samenwerken.

Zo mag het bedrijf de infrastructuur van Oerol, TT Festival, FestiValderAa, Welcome to The Village, Paradigm, Noorderzon, Into The Great Wide Open en Eurosonic Noorderslag gebruiken. „Festivals willen graag maatschappelijk bijdragen. Daarnaast mislukken negen van de tien start­ups. Als je goed test, valt er echter veel winst te behalen. Daarom zijn we Innofest gestart”, legt Van Nunen uit.

Vergelijking met een maatschappij

Maar kan een festival echt gezien worden als een minimaatschappij? Hoe loopt die vergelijking? Van Nunen schets een beeld „Veel dingen zijn zeker te vergelijken. Aangelegde riolering, waterinfrastructuur en een energiegrid, met aggregaten op biodiesel of zelfopgewekte stroom. Verder hebben we veel projecten met afval. Dat is er natuurlijk genoeg op festivals. Zo heb je best een interessante parallel met de infrastructuur van een stad.”

Innofest heeft nog een belangrijke reden om juist op festivals te testen. „Als ondernemer kan je maar zelden een pilot opzetten en de omstandigheden daarbij zelf creëren”, begint Van Nunen haar uitleg. „Onlangs voerden we een test uit met de Friese start­up Afmitech. Zij hebben een filtersysteem waarmee afvalwater tot zuiver oppervlaktewater gefilterd wordt. Dan heb je een riolering nodig. Maar wil je dat bijvoorbeeld in Leeuwarden testen, dan moet je de hele riolering verbouwen en afvalwater uit een riool halen.” Lastig. En bovendien niet toegestaan. „Op een festival wordt toch al een riolering aangelegd. Dus kan je net zo goed even een waterfilter er tussen zetten waar zij mee kunnen testen.”

De festivalbezoekers

Voor ongeveer de helft van de pilots, wordt de festivalbezoeker ingezet. „Laat ik vooropstellen dat een bezoeker nooit verplicht mee hoeft te doen”, legt de directeur van Innofest uit. „Bezoekers zijn soms zelfs niet bewust van het feit dat ze onderdeel uitmaken van een experiment.” Een voorbeeld: van kraanwater werd bruiswater gemaakt voor frisdrank. „Als bezoeker koop je gewoon je drankje en heb je geen idee hoe het gemaakt is. Maar je bent wel onderdeel van een experiment.”

Bezoekers komen vooral naar een festival om te genieten, al dan niet met een biertje in de hand. En het is een relatief kleine doelgroep. Dat is toch niet te vergelijken met de originele samenleving? „Ja en nee”, stelt Van Nunen. „Daarom doen we ook wel eens twee testen, op verschillende festivals. Deze zomer hebben we bijvoorbeeld een experiment met het eten van insecten, op twee heel verschillende festivals met heel verschillend  publiek. Maar het blijft geen dwarsdoorsnede van de samenleving.”

Voor elke geselecteerde innovatie zoekt Innofest het best passende festival. Zo komen er bij het TT­festival mensen uit alle lagen van de bevolking en vrij veel gezinnen, terwijl Eurosonic vooral een hoger opgeleid publiek trekt. „Zo kunnen we tussen verschillende werelden switchen.”

Tegelijk kleeft daar ook een nadeel aan. Het is een soort selectie. In de echte wereld kun je niet bepalen wie ermee in aanraking komt. „Daarom moet je altijd onderzoeken of aanvullend onderzoek nodig is om te weten of het echt aansluit bij de doelgroep. Dat blijft bij ons random. Bezoekers komen niet speciaal voor een innovatie.”

Geen specifieke sectoren

Sluit je, juist omdat je een festival als proeftuin kiest, niet ook veel soorten innovaties uit? „Er zijn genoeg innovaties sectoren waar we geen goede optie voor zijn”, vindt Van Nunen. „Zaken die heel high­tech zijn blijven vaak toch in het lab. Wij richten ons op iedere ondernemer die een innovatief prototype wil testen. Daarnaast moet het festival een meerwaarde hebben en moet het bijdragen aan een betere wereld. Dat zijn onze criteria.”

Sectoren die bij Innofest passen noemt ze bewust niet. Alles dat voldoet aan de criteria is welkom. „Wel zien we veel langskomen met betrekking tot duurzaamheid: energie, afval, water, voedsel. Veel sociale innovaties. En zelfs gezondheidsinnovaties. Die laatste had ik nooit verwacht. Zo wordt deze zomer een installatie getest die in ziekenhuizen en bejaardentehuizen kan worden gebruikt om eenzaamheid te verminderen. Het zijn planten die muziek maken als je ze aanraakt. Zo zit in elke sector wel iets.”

Bij het testen op festivals blijven er altijd wat losse eindjes. Het is geen heilige graal, erkent ook Van Nunen. Toch zijn het fantastische testplekken, vindt ze: „Wat betreft de bezoekers zijn bepaalde dingen niet helemaal te ondervangen. Maar voor ongeveer de helft van de innovaties die getest worden, zijn geen bezoekers nodig. Het voordeel van een festival is dat je een stadje in een weekend kan opbouwen. En het scheelt bakken met geld. Een goede pilot opzetten kost tijd, energie, uren en geld. Op een festival heb je zo’n compacte omgeving en kun je zo makkelijk zaken manipuleren. Stel je hebt voor een experiment honderd man nodig. In het wild kost je dat echt veel moeite en geld. En laten we een belangrijke reden vooral niet vergeten: Als er iets misgaat, is dat vervelend, maar het is minder erg dan wanneer je de riolering in Leeuwarden gaat ombouwen en het gaat dan mis.”

Zien hoe Innofest innovaties op festivals test? Bekijk de video.

Fotografie: Pepijn van den Broeke

Dit artikel verscheen op donderdag 14 juni 2018 in ons magazine NoordZ. Magazine nabestellen?